De wereld van wierook met alle symboliek, gelukspoppetjes en dromenvangers.

Wierook is een mengsel van aromatische, organische stoffen dat aangestoken kan worden en dan een, als aangenaam beoordeelde, geur verspreidt. Met wierook wordt ook wel bedoeld het hars (olibanum) van de wierookboom (Boswellia).

Waarschijnlijk is het gebruik van wierook ontstaan nadat iemand een stukje hars van de boswellia boom op een smeulend vuurtje gooide en ontdekte dat de rook een speciale geur met zich meedroeg.

De soorten: staafjes, kegeltjes en korrelwierook.

Geschiedenis: De oorspronkelijke betekenis van wierook (wijrook) is gewijde of heilige rook.  Wierook wordt al zeker sinds 1700 voor Christus gebruikt, waarschijnlijk oorspronkelijk als reukoffer. Dit offer was bedoeld om de Goden gunstig te stemmen. De geur en het gebed stijgen met de rook omhoog. Een praktisch gebruik was ook het verdrijven van rottingslucht; het bloed en de restanten van de dieren die Joden offerden werden namelijk gemaskeerd met de indringende geur van wierook.

Wierook werd (en wordt ook nu nog) in Europa vooral gebruikt in kerken. Zoals bij de Joden met wierook de geur van de offers verdreven moest worden, kon men hiermee ook de geur van vermogende mensen die in de kerk begraven lagen, verdoezelen. De uitdrukking “rijke stinkerd” vindt hier dan ook mogelijk zijn oorsprong! Ook tijdens begrafenissen en in pelgrimsoorden waar mensen van ver hebben moeten komen, lijkt het gebruik van geur verdoezelende wierook geen toeval.

Met het ontstaan van handelsbetrekkingen met Azië in de eerste eeuw na Christus ontstond er een levendige uitwisseling van handelswaren en van culturele gebruiken: Olibanum, dat wij kennen als wierook, kwam van de Arabische kusten naar Egypte, Griekenland en India. Het was een van de belangrijkste handelsgoederen van de karavanen en de prijs kon die van goud evenaren!

In de tijd van de Farao’s was wierook al een belangrijk onderdeel van hun rituelen en omdat de Grieken graag nieuwe riten en gebruiken overnamen ontstond ook in Griekenland al snel een hoge cultuur van wierookbranden. In de rookrituelen die de Romeinen van de Grieken hadden overgenomen was het gewijde karakter minder van belang dan de aangename geur en de genezende werking.

Ook bij de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika, de indianen werden de deelnemers, voorafgaand aan een z.g. “zweethut ceremonie”, zowel voor als na de plechtigheid uitvoerig bewierookt (gezuiverd).

In oude tradities wordt verteld dat alles in de wereld opgebouwd is uit de 5 elementen, namelijk: aarde, lucht, water, vuur en ether. Wierook combineert alle 5 elementen in zich. Het bestaat uit aarde (ingrediënten), verspreidt zich via de lucht, wordt bereid met water, wordt actief door middel van vuur en heeft een etherische=fijnstoffelijke werking (kalmerend, beschermend, positieve dingen aantrekkend).

Sinds 1960 groeide de belangstelling voor Oosterse culturen en religie. In veel landen als China, India, Tibet, Nepal en Japan wordt veel wierook gebruikt en gefabriceerd. In deze landen is wierook net zo gewoon als in de westerse wereld bloemen in huis of het gebruik van zeep of parfum. Met de belangstelling groeide ook de import en het gebruik van oosterse wierook.

Het gebruik van wierook:

In het Christendom: wierook die men laat smeulen op een luchtig kooltje wordt gebruikt in katholieke, oosters-orthodoxe, oudkatholieke en anglicaanse erediensten. Door het zwieren met het wierookvat blijft het kooltje gloeiend.

In het Evangelie volgens Mattheus in het Nieuwe Testament geven de drie koningen kostbare geschenken aan de pasgeboren Jezus, namelijk: goud, wierook en mirre.

In het Boeddhisme wordt wierook veel in tempels gebruikt. In de Yongetempel in Peking wordt het bij de ingang verkocht en staan op het plein grote wierookbranders waar de mensen grote bossen wierookstaafjes tegelijk branden.

Ook in het Tibetaans boeddhisme is wierook van grote religieuze waarde en wordt een set van 4 wierookbranders gebruikt om de goden in alle windrichtingen te behagen. De wierook maakt verder onderdeel uit van de Tibetaanse geneeskunde.

In Zuid-Arabië heeft de wierook een sterk sociale functie. Het wordt vaak gebrand na een gezellig samenzijn. Als de wierook begint te smeulen is het moment van afscheid aangebroken.

Voor thuisgebruik is het gloeien op een kooltje minder gebruikelijk. Hier worden meestal wierookstaafjes of kegeltjes gebruikt. De staafjes zijn houten stokjes (traditioneel gespleten bamboe) waaromheen een brandbaar wierookmengsel is gerold. Dit mengsel bestaat naast geurende stoffen  uit een bindmiddel en uit stoffen die de verbranding bevorderen (tot poeder gemalen houtsnippers). De geurende stoffen kunnen bestaan uit fijn gemalen harsen, etherische olie en gedroogde bloemen, vruchten en kruiden. De samenstelling van de kegeltjes is vergelijkbaar met die van de stokjes maar het mengsel is niet om een stokje gerold maar tot een kegeltje gevormd. (informatie door Nell Baltussen)

Dromenvanger:

Is een traditioneel object en oorspronkelijk afkomstig van de Ojibweg, een Indianenvolk uit Noord-Amerika.

Oorspronkelijk is het object omwikkeld met wolfshuid en zijn symbolen van een wolf en een arend of adelaar erin verwerkt met veel kralen en veren.
De dromenvanger staat centraal in het leven van de mens (bij deze Indianen) en  in hun cultuur, groeit er generatie na generatie mee op.

Bij de Ojibweb Indianen worden dromen en visioenen geacht een hogere vorm van waarheid te bezitten dan gewone ervaringen. In een droomstaat communiceert de dromer met de ziel van zichzelf en van degenen die hij ontmoet.

Hierdoor komt hij bij de kern van zichzelf en van de essentie der dingen.

De dromenvanger vertegenwoordigt de vier elementen:

 

1.        vuur             rood,      goudgeel;
2.        water            zeegroen,      wit;
3.        aarde           zwart, bruin
4.        lucht            blauw

 

In onze westerse wereld wordt de dromenvanger op een plaats boven het bed gehangen waar hij ‘ s morgens de eerste zonnestralen kan opvangen .

De dromenvanger vangt akelige dromen in haar web, waarna ze worden vernietigd door de eerste zonnestralen.

Een droom die op deze manier wordt gevangen en vernietigd kan de dromer niet achtervolgen en kan ook niet meer op zoek gaan naar een andere dromer.

Een aangename of zinvolle droom volgt de steen of de kraal naar het midden van het web en van daaruit naar de persoon die onder de dromenvanger ligt te slapen.

Positieve dromen kunnen beide kanten op door het midden van de dromenvanger. Ze kunnen steeds opnieuw worden gedroomd door dezelfde persoon maar ook door andere dromers.

De dromenvangers uit de Wereldwinkel:

Deze ‘ dreamcatchers’ worden gemaakt  door vrouwen uit het dorpje Pondicherry

in Zuid-India. Ze zijn veelal ongehuwd en wonen nog

bij hun ouders. De inkopers van de Wereldwinkel ondersteunen

deze vrouwen via het principe van Fair Trade.

Dankzij deze bemoeienis zijn de werkomstandigheden sterk verbeterd. Zij verdienen een regelmatig salaris. Met dit vaste inkomen zijn zij in staat een

bruidsschat bij elkaar te verdienen.

In India is het namelijk de gewoonte dat vrouwen een bruidsschat aan de familie van

hun toekomstige echtgenoot schenken. De vrouwen willen graag trouwen omdat ongehuwde vrouwen volledig worden genegeerd en in een isolement terechtkomen. De vrouwen verdienen met het maken van de dreamcatchers een loon dat aan hen zélf uitbetaald wordt. En dus niet aan hun vader, opa of broer.

Gelukspoppetjes en andere voorwerpen.

Gelukspoppetjes, zorgenpoppetjes, geluksolifantjes, vredesduifjes, geluksengeltjes.

Er zijn veel soorten symbolische voorwerpen die men elkaar geeft.

In feite dienen deze voorwerpen de drager of ontvanger geluk te brengen of te beschermen tegen onheil.

Kijken we naar de geschiedenis dan zien we dat in de oudheid, bij de Egyptenaren, de Grieken, maar ook bij de Afrikaanse, Aziatische volken, bij het Christendom en bij de Islam voorwerpen werden gemaakt en gedragen die onheil moesten afweren of genezende werking zouden bieden.

Men noemt deze amuletten of talisman.

In vroege tijden werden amuletten (vaak als sieraad)  gemaakt in allerlei vormen en met allerlei materialen (goud, zilver, (half)edelstenen spiegeltjes, bot, ivoor, haar etc.)

Van oorsprong was een amulet gericht op bescherming tegen negatieve krachten.

Een talisman trekt positieve krachten aan.

Voorbeelden:

I

In het oude Egypte is de udjat, het oog van Horus dat zieken geneest en doden helpt te herrijzen in het hiernamaals.

II

In Islamitische landen worden sieraden gedragen die Koranteksten bevatten;

III

Bij de Egyptenaren werden bij de mummies amuletten gestopt die de doden moesten beschermen op hun weg naar het dodenrijk

IV

In de Joodse traditie werd een kokertje aan de voordeur bevestigd met daarin enkele verzen uit het Bijbelboek Deuteronomium;

V

In Oost-Azië: enveloppen met boeddhistische teksten als krachtig amulet.

VI

Bij ons: Amuletten als bijgeloof.

Bij het christendom maar ook bij de islam worden amuletten in verband gebracht met hekserij en afgoderij.

Toch zijn allerlei vormen van beschermende voorwerpen veelvuldig gebruikt.

Bij het Christendom: medailles, kruisen, voorbeeld Christoffel penning

Bij de islam : koranteksten in sieraad

Maar bij het  Boeddhisme: de reis-Boeddha: een kleine Boeddha die een rijstkorrel bevat en de drager tijdens zijn reizen beschermd.

Kijken we naar allerlei vormen van talismannen die in onze huidige maatschappij worden gebruikt:

In het dagelijkse leven worden allerlei vormen van talisman gebruikt om geluk, succes, voorspoed, gezondheid af te roepen.

Mascottes worden vaak ingezet: bij sport bijv.

In dit kader passen de gelukspoppetjes. Zij worden door vrouwen gemaakt in Zuid-Amerika, Peru, Mexico, Guatemala, Mexico. (informatie door Marlies Smeets)

Producten van de Wereldwinkel zijn in de winkelformule in ‘7 werelden verdeeld.

Dit betekent dat de producten die iets met elkaar te maken hebben ook bij elkaar te vinden zijn.

In de Kunst – O – Foon van a.s. zondag willen we iets vertellen over de 1^ste wereld:

De wereld van wierook met alle bijbehorende symboliek, dromenvangers en gelukspoppetjes. Zie ook http://www.wereldwinkelweert.nl/